Alkoholizm wśród młodzieży – przyczyny, skutki i zapobieganie

Większość osób kojarzy alkoholizm z osobami w wieku średnim, zmęczonymi życiem, najczęściej w otoczeniu mnóstwa pustych butelek. Nałóg ten może jednak dotyczyć każdego, a alkoholizm wśród młodzieży to fakt. Dowiedz się, dlaczego tak młode osoby sięgają po alkohol, jakie mogą być tego skutki i jak temu zapobiegać.

Młodzież a alkohol

Choć wydawać by się mogło, że jedynie nieduża część osób nieletnich sięga bez wiedzy swoich rodziców po alkohol, fakty są druzgocące. Jeszcze kilka lat temu w raportach ESPAD (Europejskiego Programu Badań Ankietowych w Szkołach) odnotowano, że ponad 90% nastolatków spożywa alkohol – 92% w grupie nastolatków w wieku 15-16 lat i 96% w grupie wiekowej 17-18 lat. Z czego ponad 65% badanych nastolatków upiło się chociaż raz – przy czym alkohol spożywają nawet dzieci, które nie ukończyły 10 roku życia!

Statystycznie to chłopcy częściej sięgają po alkohol, a najczęściej wybieranym napojem przez młodzież jest piwo. Po wódkę sięgają przede wszystkim uczniowie liceów i techników, co ciekawe – są to głównie uczniowie ze słabszymi ocenami w szkole. Po wino natomiast najczęściej sięgają dziewczęta. Warto tu jednak dodać, że z ankiet wynika, iż stan materialny rodziny, z której pochodzi nastolatek, wpływa na to, po jakie trunki sięga – im wyższy status materialny, tym mocniejsze napoje.

Pomimo bezwzględnego zakazu sprzedaży alkoholu osobom poniżej 18 roku życia, tak naprawdę w społeczeństwie panuje ciche przyzwolenie na picie alkoholu przez osoby bardzo młode. Nawet co czwarty rodzic pozwoliłby swojemu dziecku na spróbowanie alkoholu w wieku nastoletnim.

Choć samo picie alkoholu nie jest równoznaczne z uzależnieniem, trzeba podkreślić, że spożywanie alkoholu w tak młodym wieku – zwłaszcza regularnie – prowadzić może nie tylko do zwiększenia prawdopodobieństwa rozwoju tego nałogu w najbliższych latach, ale też może skutkować wieloma poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Przyczyny picia alkoholu przez młodzież

Nie da się wskazać jednej i konkretnej przyczyny, dlaczego nastolatki sięgają po alkohol. Przyczyn może być wiele i są one zróżnicowane chociażby ze względu na przedział wiekowy, środowisko, z którego dziecko pochodzi, presję otoczenia, poważne problemy – często są to problemy rodzinne. Należy mieć też na uwadze fakt, że okres nastoletni to niezwykle chaotyczny, wybuchowy i trudny czas w życiu każdego człowieka. Są to lata, w których tak bardzo młodemu człowiekowi, który wciąż się rozwija, przychodzi się zmierzyć z wieloma zupełnie nowymi wyzwaniami. Choć przyczyn spożywania alkoholu przez młodzież może być wiele, warto się temu przyjrzeć:

• Ciche przyzwolenie ze strony społeczeństwa. Chociaż oficjalnie alkohol w Polsce mogą kupować i spożywać jedynie osoby, które ukończyły już 18 rok życia, to tak naprawdę w naszym społeczeństwie wciąż panuje duża tolerancja na spożywanie alkoholu przez osoby nieletnie. Często jest to wprawdzie sprowadzane do „spróbowania piwa czy wina” przez nastolatka, ale nierzadko słyszy się też o przymykaniu oka przez rodziców, gdy ich nastolatek wraca pijany z imprezy. W niektórych sytuacjach to nawet dorośli (!) proponują alkohol nastolatkom – na przykład na dużych wydarzeniach rodzinnych, takich jak wesele lub czyjeś urodziny.

Takie przyzwolenie w społeczeństwie na picie alkoholu przez młodzież powoduje, że nastolatkowie mają nie tylko ułatwiony dostęp do alkoholu, ale również nie odczuwają w związku z tym żadnych ograniczeń. To z kolei powoduje, że tak młoda osoba czuje się w przyzwoleniu na bezkarne sięganie po alkohol.

• Zakazany owoc. Czyli powód zupełnie przeciwny do poprzedniego: kiedy nastolatek wchodzi w okres buntu, sięganie po używki może stać się jego aktem manifestacji wolności i decyzyjności. Takie działanie daje zbuntowanemu nastolatkowi poczucie pełnej odpowiedzialności za własne życie oraz decyzje, a jednocześnie jest wyrazem sprzeciwu nakazom i zakazom.
• Presja i wpływ otoczenia. Poniekąd jest to powiązane z poprzednimi punktami, ale najczęściej ma to związek z obawą przed odrzuceniem przez rówieśników. Żeby nie odstawać od grupy, a nawet w celu zaimponowania kolegom, nastolatek bardzo często próbuje się dopasować i sięga po używki – czy to sam z siebie, czy za namową kolegów.

Istotnym aspektem tego problemu jest również to, jak alkohol na nas działa. Jego rozluźniający wpływ, zdolność do krótkotrwałej poprawy samopoczucia i hamowania wstydu powoduje, że nastolatkowie po jego spożyciu czują się pewniej.

• Dorastanie w rodzinie dotkniętej problemem alkoholowym. Ważnym faktem jest to, że w grupie ryzyka osób, które potencjalnie mogą popaść w alkoholizm, znajdują się dzieci pochodzące z domów dysfunkcyjnych – zwłaszcza z rodzin zmagających się z problem alkoholowym. Dzieci alkoholików, zwłaszcza te, które w późniejszych latach rozwinęły u siebie syndrom DDA, statystycznie są niestety bardziej narażone na uzależnienie się od alkoholu niż ich rówieśnicy niepochodzący z takich domów. Związane jest to z przejętymi od rodziców wzorcami i mechanizmami postępowania, zwłaszcza w obliczu wielu trudności życiowych. Nieprzepracowane traumy, które takie dzieci najczęściej wynoszą z domu rodzinnego, również zwiększają prawdopodobieństwo sięgnięcia po kieliszek w celu uśmierzenia bólu – jest to dla nich po prostu jedyny znany sposób radzenia sobie z emocjami. Dlatego tak ważne jest, aby dziecko wywodzące się z domu alkoholowego podjęło się terapii dla DDA, która pomoże im odciąć te wzorce, tak aby mogły nauczyć się funkcjonować inaczej niż ich rodzice.
• Traumatyczne przeżycia. Niestety w naszym społeczeństwie nadal panuje bardzo smutne i krzywdzące przekonanie, że dzieci i nastolatkowie nie mają problemów, a jedynym ich zmartwieniem jest szkoła. Nic bardziej mylnego. Problemy rodzinne, przemoc, molestowanie, hejt w sieci, znęcanie się nad nimi – to wszystko to codzienność dużej części młodzieży. Dzieci, które nie mają do kogo zgłosić się o pomoc albo brakuje im odwagi, aby o tę pomoc poprosić, często sięgają po używki – niekiedy jako ciche wołanie o tę pomoc, a niekiedy w celu odcięcia się od rzeczywistości.

Nieletni a alkohol skutki

Spożywanie nadmiernych ilości alkoholu samo w sobie niesie negatywne skutki dla każdego, jednakże spożywanie alkoholu w tak młodym wieku powodować może nawet gorsze konsekwencje niż picie przez osoby dorosłe. Oto niektóre ze skutków picia alkoholu w tak młodym wieku:

• kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• problemy w nauce,
• odczuwanie skrajnych emocji,
• stany depresyjne,
• drażliwość, nadpobudliwość, a nawet agresja,
• uzależnienie.

Oczywiście oprócz wyżej wymienionych, należy pamiętać o bardziej oczywistych skutkach dla zdrowia organizmu, takich jak uszkodzenie wątroby czy trzustki. Natomiast w kwestii uzależnienia podkreślić należy, że w tak młodym wieku człowiek uzależnia się znacznie szybciej.

Profilaktyka uzależnień młodzieży

Profilaktyka jest niezwykle istotna, jeśli chcemy zapobiegać rozwijaniu się alkoholizmu wśród młodzieży. Należy przestrzegać młode osoby przed konsekwencjami związanymi z piciem, ale też przekazywać im odpowiednie wzorce, nawiązywać więź i prowadzić częste rozmowy.